kutubhona

لاَّ يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء

«Мўминлар кофирларни дўст тутмасинлар!» [Оли Имрон 28]
деган қавли ҳақида шундай деганини хабар берди: Мўминнинг кофирни унинг дини борасида дўст тутиши ҳалол бўлмайди. Аллоҳ Таолонинг:

إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً
«Магар улардан эҳтиёт бўлиб турсаларингиз (юзаки муомала қилсангиз жоиздир)» [Оли Имрон 28]

деган қавли ҳақида эса «магар сен билан унинг (яъни кофирнинг) ўртасида яқин қариндошлик бўлиб шу сабабли у билан алоқа боғлашинг», демакдир деди. Абу Жаъфар бундай деди: Қатода буни оятнинг зоҳири далолат қилиб турган «кофирлардан эҳтиёт бўлиб турсаларингиз» деган тарзда эмас, фақат ўзининг таъвили бўйича айтди. Бу калом маънолари орасида ғолиброғи (энг кўп эҳтимол тутилгани) «улардан хавф қилиб турган бўлсаларингиз» деган маънодир. Чунки бу оятда Аллоҳ зикр қилган эҳтиёт бўлиш бошқалардан эмас, кофирлардан эҳтиёт бўлишдир. Қатода эса буни «сиз билан улар ўртасида яқин қариндошлик борлиги учун Аллоҳдан қўрқиб турган бўлсаларингиз, шу сабабли қариндошчиликни боғласангиз» деган маънога бурган. Бу билан калом маъносидаги ғолиб жиҳат бўлмай қолган. Ваҳоланки Қуръонда кўпроқ зоҳирига таъвил қилиш арабларнинг ўзаро ишлатадиган каломидаги маълум нарсалардандир». Табарийнинг гапи тугади.
Абу Али Фазл ибн Ҳасан Табарсий «Мажмаул баён фи тафсирил Қуръон» китобида Аллоҳ Таолонинг

لاَّ يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللّهِ الْمَصِيرُ
«Мўминлар мўминларни қўйиб, кофирларни дўст тутмасинлар! Ким шундай қилса, бас, Аллоҳга ҳеч нарсада эмас (яъни Аллоҳга бегонадир). Магар улардан эҳтиёт бўлиб турсаларингиз (юзаки муомала қилсангиз жоиздир), Аллоҳ сизларни Ўзининг (азобидан) огоҳ қилур. Ва фақат Аллоҳга қайтажаксиз» [Оли Имрон 28]

деган қавли ҳақида бундай деди: «Яқуб ва Саҳл «تَقِيَّةً » деб қироат қилди. У Ҳасаннинг қироатидир. Мужоҳид ва қолганлар эса «تُقَاةً » деб қироат қилди. Аллоҳ Субҳанаҳу Ўзининг дунё ва охират подшоҳи эканини, азиз ва хор қилишга қодир эканини баён қилгач азиз қилиш ҳам, хор қилиш ҳам